Fred Smith | Oprichter FedEx

Na vijftig jaar neemt Fed-Ex uitvinder Fred Smith afscheid

Hij werkte een revolutionair idee uit tot mondiaal transportconcept. Nu geeft de 77-jarige pionier de touwtjes van zijn miljardenbedrijf uit handen.

Het idee dat Hollywood een film zou maken over een vrachtvliegtuig van Federal Express dat zou neerstorten in de Grote Oceaan, bezorgde Fred Smith „eerst een hartaanval”. Toch ging de oprichter en bestuursvoorzitter van een van ’s werelds grootste pakketbezorgers akkoord.

Cast Away (2000) met Tom Hanks werd een grote hit. De film over een FedEx-medewerker die crasht op een tropisch eiland en veilig terugkeert naar de VS, vergrootte zelfs de naamsbekendheid van het bezorgbedrijf in Europa en Azië. Topman Fred Smith speelde een klein rolletje in de film, als zichzelf. Hij verwelkomt hoofdrolspeler Tom Hanks bij zijn terugkeer op het FedEx-hoofdkantoor in Memphis, Tennessee.

Dinsdag maakte het Amerikaanse concern bekend dat Smith (77) terugtreedt. De man die de snelle pakketbezorging uitvond en FedEx in vijftig jaar uitbouwde tot miljardenconcern, stopt per 1 juni als bestuursvoorzitter. Hij houdt een rol in het bestuur (als executive chairman voor duurzaamheid, innovatie en publiek beleid), maar laat de dagelijkse leiding aan Raj Subramaniam (56). Die werkt al dertig jaar voor FedEx.

Scriptie

FedEx bestaat sinds 1973, maar het verhaal van de overnight bezorgdienst begint eigenlijk in 1965. Als student aan de Amerikaanse universiteit Yale schrijft Smith een scriptie over een bezorgsysteem voor urgente, tijdgevoelige zendingen als medicijnen, computeronderdelen en elektronica.

Vrachtvluchten in de nacht – wanneer vliegvelden nog ruimte hebben – zijn in die opzet cruciaal, net als de combinatie met een uitgekiend netwerk van trucks. Hub and spoke noemt de transportsector dat nu, distributie vanuit één middelpunt, uitwaaierend via de ‘spaken’ van het wiel. De activiteiten van FedEx zullen Memphis later de grootste luchthaven van de VS maken. In 1965 vindt de Yale-docent het idee weliswaar interessant, maar hij twijfelt aan de haalbaarheid. Smith krijgt een krappe voldoende.

Fred Smith blijft zelf in zijn opzet geloven en begint een aantal jaren later met Federal Express. In de eerste nacht dat het bedrijf bestaat, leveren 389 medewerkers en veertien Dassault Falcon-vliegtuigen 186 pakketten af in 25 Amerikaanse steden. „En zo werd de moderne vrachtsector geboren”, schrijft FedEx trots op zijn site.

Vorig jaar leverde het concern dagelijks 16,8 miljoen pakjes af, met 600.000 werknemers. Het had in zijn jongste volle boekjaar een omzet van 91,2 miljard dollar (82,3 miljard euro) en een winst van 5,1 miljard dollar. De vloot telt nu 680 vliegtuigen – allemaal met het door typografen veel geprezen FedEx-logo waarbij de ruimte tussen de tweede ‘E’ en de ‘x’ een witte pijl vormt. Altijd vooruit.

Tien jaar na oprichting, in 1983, bereikt FedEx een omzet van 1 miljard dollar. Het is het eerste Amerikaanse bedrijf dat daarin slaagt op eigen kracht, zonder fusie of overname.

Acquisities volgen snel daarna. FedEx breidt uit in Amerika, Azië en Europa, in allerlei sectoren van de transportmarkt. De overname van het Nederlandse TNT Express, in 2015/2016, is een belangrijke stap op de Europese markt. FedEx betaalt 4,4 miljard euro. Belangrijke hubs in Europa worden onder meer de Parijse luchthaven Charles de Gaulle en het vrachtvliegveld van Luik.

E-commerce

FedEx’ internationale activiteiten hebben van Fred Smith een groot voorstander gemaakt van mondiale vrijhandel. Hij hekelt geregeld het protectionistische beleid van sommige Amerikaanse regeringen. Zijn politieke contacten zijn ijzersterk, al vanaf zijn studententijd. Hij zat in dezelfde studentenvereniging als George W. Bush, de latere Republikeinse president, en hij is goed bevriend met Democraat John Kerry.

Van de opkomend e-commerce heeft Smith zijn bedrijf sterk kunnen laten profiteren. Het bezorgt alles wat consumenten bij Amazon bestellen, en zo gaat de groei van Jeff Bezos’ webwarenhuis hand in hand met die van FedEx.

Tot 2019. Dan besluit Amazon de bezorging in eigen hand te nemen. FedEx vindt echter andere opdrachtgevers en blijkt toch een van de winnaars van de coronacrisis.

Maar nu in veel landen de lockdowns zijn opgeheven, lijkt de groei wat te stagneren. Het aantal dagelijks verwerkte pakketjes is in het voorbije kwartaal (tot februari) gedaald tot 16,8 miljoen. Een jaar eerder bezorgde FedEx nog 17,6 miljoen pakjes per dag. Stijgende loonkosten en hogere brandstofprijzen zorgen nu voor nieuwe hoofdbrekens. Die zijn na vijftig jaar niet meer, of in elk geval minder, voor Fred Smith, maar voor zijn opvolger Subramaniam.

Bron: NRC