Containerschip blokkeert Suezkanaal, zeevaart in nood

Zeevaart Het Suezkanaal is gestremd. Dit vergroot problemen in de aanvoerlijnen van Azië naar Europa.

De internationale scheepvaart dreigt forse vertragingen op te lopen door de problemen in het Suezkanaal. Sinds dinsdag blokkeert een groot containerschip de doorvaart in het zuidelijk deel van de belangrijke vaarweg, 6 kilometer ten noorden van de stad Suez. Tientallen vrachtschepen – olietankers en containerschepen – wachten in het kanaal, de Rode Zee of de Middellandse Zee totdat de versperring is verholpen.

Een team van Smit Salvage, dochter van het Nederlandse concern Boskalis, is woensdag naar Egypte gereisd om te helpen. Woensdagmiddag werd gezegd dat de Egyptische autoriteiten en de beheerder van het kanaal, de Suez Canal Authority (SCA), erin waren geslaagd het schip vlot te trekken. Dat bleek onjuist. Volgens de bergers kan het nog dagen tot weken duren voordat het kanaal weer vrij is.

Het blokkerende schip is de onder Panamese vlag varende Ever Given van rederij Evergreen uit Taiwan. Het containerschip kwam uit China en was onderweg naar de haven van Rotterdam. De Ever Given vaart sinds 2018, is 400 meter lang en 59 meter breed en heeft een capaciteit van 20.000 standaardcontainers van ruim 6 meter lang (TEU, in vaktermen). Het schip behoort tot de grootste containerschepen van de wereld.

Dinsdag liep de Ever Given aan de grond in het zuidelijke deel van het Suezkanaal. Hier is eenrichtingsverkeer; er wordt gevaren in konvooien van circa twintig schepen. Op persbeelden en satellietfoto’s was woensdag te zien dat de boeg van het schip tegen de oostelijke kanaaloever lag, de achtersteven lag tegen het westelijk deel.

Hoe het schip is vastgelopen, is nog onduidelijk. De autoriteiten spreken van harde wind en slecht zicht vanwege een zandstorm. Een motorstoring of andere technische problemen zijn eveneens genoemd.

„Het kanaal is niet breed en een klein probleem kan snel tot grote gevolgen leiden”, zegt Niels van de Minkelis van de Koninklijke Nederlandse Vereniging van Reders (KNVR). „Zeker bij grote schepen als de Ever Given. Eenrichtingsverkeer is op zich niet risicovol, in ieder geval minder risicovol dan tweerichtingsverkeer. Maar het vaarwater is niet breed. Er moet daarom in konvooi worden gevaren met een bepaalde afstand tussen de schepen en een maximum vaarsnelheid. Ook mag er niet op de automatische piloot worden gevaren, maar met een roerganger die de orders van de loods en kapitein snel opvolgt.”

Ernstige verstoringen gevreesd

Het Suezkanaal is een slagader van de internationale handel. Het 193 kilometer lange kanaal is de snelste transportroute tussen Europa en Azië. Wie nu besluit om te varen rond Afrika, via Kaap de Goede Hoop, loopt zo weken vertraging op. Ruim 10 procent van de wereldhandel (in volume) vindt plaats via het Suezkanaal.

Het in 1869 in gebruik genomen kanaal is cruciaal voor vervoer van olie vanuit het Midden-Oosten, het is een belangrijke route voor vloeibaar aardgas (liquefied natural gas, LNG) en voor consumentengoederen vanuit Azië. Het kanaal is bovendien een van de belangrijkste bronnen van buitenlandse valuta voor de Egyptische regering. De beheerder, Suez Canal Authority (SCA), haalde in 2020 een omzet van 5,61 miljard dollar (4,7 miljard euro), 3 procent minder dan in 2019. In 2020 voeren bijna 19.000 schepen door het kanaal, aldus SCA. Dat komt neer op ruim 51 schepen per dag.

In 2014 begonnen de werkzaamheden voor de uitbreiding van het Suezkanaal. Het prestigeproject voor de Egyptische regering was klaar medio 2015. Het ‘nieuwe’ kanaal ligt deels parallel aan het ‘oude’ kanaal en is circa vijftig kilometer lang zodat schepen elkaar vrij kunnen passeren. Ook zijn een aantal bestaande secties verbreed en verdiept tot een diepte van 24 meter.

Als de problemen met de Ever Given aanhouden, wordt een ernstige storing van het wereldwijde olietransport verwacht. Woensdagavond was de olieprijs al 5 procent hoger.

Volgens persbureau Bloomberg kan een „golf van verstoringen” ontstaan doordat raffinaderijen, handelaren en producenten langer op leveringen moeten wachten of met voorraden blijven zitten. De sector heeft het toch al moeilijk als gevolg van de coronacrisis, aldus Bloomberg.

Onvoldoende capaciteit

Ook de internationale scheepvaart – en met name de containervaart heeft veel last van de pandemie. „Toen begin vorig jaar de export uit Azië door de coronacrisis drastisch afnam, haalden rederijen veel schepen uit de vaart en schrapten ze afvaarten”, zegt Nicolette van der Jagt van de Europese transportorganisatie Clecat. „Maar toen de wereldhandel opleefde, was er onvoldoende capaciteit. Door dat tekort en het herstel van de marktvraag op het niveau van 2019 zijn de vrachtprijzen enorm gestegen.”

Van der Jagt klaagt dat reders niet snel genoeg hebben ingespeeld op de veranderende markt. „De blokkade in het Suezkanaal gaat de problemen alleen maar vergroten. Er zal straks een grotere congestie komen in de Europese havens.” Volgens het Economisch Bureau van ING is de betrouwbaarheid van schepen momenteel al extreem laag. Slechts 30 procent van de containerschepen komt op tijd aan.

Bron: NRC